ĐIỀU TRỊ TRÀO NGƯỢC DẠ DÀY - THỰC QUẢN THEO Y HỌC CỔ TRUYỀN

Trào ngược dạ dày- thực quản (GERD: Gastroesophageal Reflux Disease) là bệnh lý thường kéo dài và dễ tái phát, bệnh gây ảnh hưởng nhiều đến chất lượng sống, đặc biệt rất phổ biến trong thời đại 4.0. Đây là vấn đề y tế toàn cầu, điều trị đòi hỏi sự kiên trì. 

Trào ngược dạ dày thực quản là tình trạng các chất trong lòng dạ dày trào ngược lên vào thực quản gây ra các triệu chứng khó chịu, các chất có thể đi vào khoang miệng ở vùng hầu họng, vào thanh quản hoặc phổi … gây những biến chứng nguy hiểm khó lường, là một trong những nguyên nhân gây ung thư thực quản, vòm họng.

1. Nguyên nhân

Thói quen ăn uống: ăn vội vàng, thức ăn khó tiêu hoá, nhịp sống hối hả, căng thẳng, yếu tố gia đình (di truyền), viêm dạ dày do Helicobacter pylori, ở phụ nữ mang thai do thai phát triển gây tăng áp lực trong bụng và thay đổi hormone gây nên triệu chứng ợ nóng, hầu hết sẽ khỏi sau sinh…

2. Những yếu tố gây nặng

Lo âu, stress, thừa cân, mang thai, ăn nhiều trái cây họ cam quýt, chocolate, coffee, nước uống có cồn, thức ăn chiên xào nhiều dầu mỡ, thức ăn cay nóng và chất kích thích như ớt, tỏi, hành, tiêu, rượu bia, thuốc lá ...

3. Biểu hiện của bệnh

• Triệu chứng điển hình: Ợ nóng sau xương ức, thỉnh thoảng lan đến họng cùng cảm giác chua trong miệng, đau ngực, khó nuốt, khó chịu vùng thượng vị,…
• Triệu chứng không điển hình: khàn tiếng, cảm gíác nghẹn ở cổ, nuốt không xuống và khạc không ra, ho khan mạn tính…
• Các triệu chứng khác: Ợ hơi, nuốt khó hoặc đau khi nuốt, tăng tiết nước bọt đột ngột, cảm giác nghẹn, thức ăn khó xuống, viêm lợi, mòn men răng, cảm giác bị kích thích trong miệng, khàn tiếng vào buổi sáng, chua miệng, hơi thở hôi…

4. Biến chứng lâu dài của trào ngược dạ dày - thực quản

Viêm thực quản, hẹp thực quản (nghẹn, khó nuốt), viêm thực quản kéo dài có nguy cơ dẫn đến ung thư. Hen phế quản ho mạn tính, xơ phổi có thể thúc đẩy và thậm chí gây trào ngược dạ dày - thực quản.

Theo Y học cổ truyền, bệnh lý này thuộc phạm vi các chứng bệnh như "Ế cách", "Hung thống", "Thổ toan"... do nhiều nguyên nhân gây nên như rối loạn tình chí, ẩm thực bất điều, lao lực quá độ, cảm thụ ngoại tà... với cơ chế chủ yếu là do vị khí thượng nghịch, thăng giáng thất thường mà phát sinh ra các chứng trạng như ợ hơi, ợ chua, đau tức sau xương ức, viêm rát họng, nôn và buồn nôn.

5. Cách điều trị có thể sử dụng các biện pháp như sau

• Dùng thuốc:

Thông qua Tứ chẩn (vọng, văn, vấn, thiết) sẽ quy vào các thể bệnh và mỗi thể bệnh có phương pháp và bài thuốc phù hợp.

Thể Can vị bất phải sơ can hòa khí giáng nghịch, dùng bài Tứ nghịch tán hợp Tiểu bán hạ thang gia giảm; với thể Can vị uất nhiệt phải sơ can tả nhiệt hòa vị, dùng bài Đan chi tiêu dao tán gia giảm; với thể Đàm khí giao trở phải lý khí hóa đàm hòa sướng cách, dùng bài Khải cách tán gia giảm; với thể Tỳ vị hư hòa nhược phải kiện tỳ ích khí giáng nghịch, dùng bài Hương sa lục quân tử thang gia giảm; với thể Khí hư huyết ứ phải ích khí kiện tỳ, hoạt huyết hóa ứ, dùng bài Tứ quân tử thang hợp Đan sâm ẩm gia giảm. Tuy nhiên, tùy vào tình trạng của người bệnh mà bác sĩ sẽ gia giảm phù hợp với mỗi trường hợp cụ thể.

Bài thuốc đông y trào ngược dạ dày - thực quản được áp dụng khi điều trị người bệnh

• Không dùng thuốc:

Gồm nhiều biện pháp như châm cứu, xoa bóp, bấm huyệt, tập luyện khí công dưỡng sinh, yoga, thiền, thái cực quyền... Riêng châm cứu có nhiều phương thức như hào châm, điện châm, thủy châm, nhĩ châm, cấy chỉ, laser châm, từ châm...các huyệt thường dùng: Đản trung, Trung quản, Nội quan, Túc tam lý, Tam âm giao, Thái xung... Bên cạnh đó chế độ ăn uống hợp lý, ngưng thuốc lá, rượu; kiểm soát cân nặng cũng là vấn đề rất quan trọng trong điều trị.

Điều trị trào ngược dạ dày - thực quản bằng Y học cổ truyền là phương pháp phổ biến hiện nay tại Khoa Y học cổ truyền - Phục hồi chức năng Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn Tam Kỳ, người bệnh cần phải kiên trì dùng thuốc kết hợp với phương pháp không dùng thuốc để có hiệu quả tốt nhất.

ThS BS. Phạm Thị Kim Loan - Trưởng khoa YHCT,PHCN