DỊ VẬT GIÁC MẠC - ĐIỀU TRỊ ĐÚNG VÀ KỊP THỜI

Trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày, thường gặp tình trạng dị vật rơi vào mắt. Hậu quả của dị vật giác mạc càng nghiêm trọng hơn khi bệnh nhân thường xử lý bằng cách tự mua thuốc tra, tự lấy dị vật ra hoặc cố gắng dụi mắt làm dị vật đi sâu vào các cấu trúc của mắt. Nếu tự ý dùng các loại thuốc có chứa Corticosteroid có thể gây viêm loét giác mạc, thậm chí làm thủng giác mạc, từ đó dẫn đến giảm hoặc mất thị lực vĩnh viễn.

1. Dị vật giác mạc là gì?

Dị vật giác mạc là những vật lạ bên ngoài bám vào giác mạc, gây tổn thương giác mạc.
Tùy theo mức độ xâm nhập, có thể chia thành 2 loại dị vật giác mạc:

• Dị vật giác mạc nông: Dị vật đính vào lớp biểu mô giác mạc
• Dị vật giác mạc sâu: Dị vật đính vào giác mạc từ lớp màng Bowmans đến lớp nội mô

2. Nguyên nhân gây bệnh?

Một số dị vật giác mạc gặp phải trong sinh hoạt hằng ngày:

• Rỉ sắt.
• Thực vật, mùn cưa.
• Cánh côn trùng.
• Bụi và cát (do gió hoặc do các mảnh vụn rơi xuống).
• Hạt kim loại, thủy tinh (do vụ nổ, tai nạn với tốc độ cao, có nguy cơ gây chấn thương).

3. Triệu chứng

• Mắt đau nhức, đau mắt tăng khi nhìn vào ánh sáng, cộm xốn.
• Giảm thị lực.
• Chảy nước mắt.
• Phù mi mắt, đỏ mắt.
• Một số trường hợp bệnh nhân có thể thấy dị vật trong mắt.

4. Xử trí khi bị dị vật giác mạc

Khi có các dấu hiệu của dị vật giác mạc, tuyệt đối không được dụi mắt và cũng không nên đè quá mạnh mắt bị thương. Nên rửa mắt bằng nước muối sinh lý hoặc nước sạch, nhắm mắt nhẹ hoặc băng hờ một lớp gạc mỏng, sau đó khám tại các cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được bác sĩ chuyên khoa khám và xử trí.

Tại cơ sở y tế, bác sĩ nhãn khoa sẽ kiểm tra thị lực, thăm khám bằng máy sinh hiển vi để tìm kiếm dị vật và kiểm tra các cấu trúc của mắt. Trong quá trình thăm khám nếu bệnh nhân kích thích khó chịu sẽ được nhỏ tê bề mặt nhãn cầu.

Sau khi xác định vị trí dị vật, tiến hành lấy dị vật:

• Gây tê tại chỗ.
• Dùng dụng cụ lấy dị vật ra ngoài, làm sạch vùng dị vật đính vào giác mạc. Đối với dị vật rỉ sắt cần lấy sạch vòng rỉ sắt.
• Rửa mắt, tra thuốc mỡ kháng sinh, băng mắt. Với các dị vật thực vật nên rửa mắt bằng dung dịch Betadin 5% để phòng tránh viêm loét giác mạc do nấm.

Lưu ý, trong quá trình lấy dị vật cần bệnh nhân phải hợp tác tuyệt đối, ngồi yên không nhúc nhích. Nếu trẻ nhỏ không hợp tác cần kết hợp với phòng mổ gây mê để lấy dị vật ra.

Sau khi lấy dị vật, bệnh nhân sẽ được tra mỡ kháng sinh và băng mắt. Bệnh nhân sẽ thấy cộm xốn mắt do hết thuốc tê. Trong trường hợp này bệnh nhân không nên quá lo lắng, uống thuốc giảm đau kèm với tra thuốc mỡ, băng mắt sẽ giảm cảm giác khó chịu.

5. Dự phòng và chăm sóc mắt như thế nào?

• Khi nghi ngờ có dị vật trong mắt nên rửa mắt bằng nước muối sinh lý hoặc nước sạch, tuyệt đối không được dụi mắt. Sau đó nhắm nhẹ mắt hoặc băng hờ mắt và đến ngay cơ sở khám chữa bệnh chuyên khoa gần nhất để được bác sĩ nhãn khoa kiểm tra.
• Sử dụng bảo hộ lao động, mang kính khi tiếp xúc với môi trường bụi bẩn.
• Đeo kính khi chạy xe trên đường.
• Đeo kính bảo hộ khi hàn sắt.
• Dị vật giác mạc nếu không lấy ra và điều trị đúng sẽ để lại những biến chứng nặng nề, vì vậy không được tự ý mua thuốc điều trị.

Nếu có các triệu chứng bất thường về mắt khi nhỏ thuốc như sưng đỏ, chảy ghèn, nhức mắt… cần tái khám ngay để được bác sĩ nhãn khoa kiểm tra.

BSNT Lê Thị Minh Diệp - Bác sĩ điều trị chuyên khoa Mắt

*Tài liệu tham khảo

1. B.D, Feldman.B.H (2022), “Corneal and Conjunctival Foreign Bodies”, The Wills eye manual 8^th, Wolters Kluwer, tr.71 – 73.

2. J.S (2020), “Trauma to the globe”, Kanski’s Clinical Opthalmology, Elsevier, tr.910.

3. V.Y ,Pokeza.N (2023), “Removal of Corneal Foreign Bodies”, American Academy Of Ophthalmology.